Karşılıksız çek sayısının artması, vadelerin ikiye katlanması piyasada ödeme güçlüğünün yaşanmasına neden olurken, bu durumdan en çok üreticiler etkileniyor.

Dünya Gazetesi’nin haberine göre, tahsilat sıkıntısı üreticinin gündeminde giderek daha da kritik bir sorun haline geliyor. Bir süredir normalin çok üzerine çıkan vadeler son günlerde ise neredeyse ikiye katlandı. Vadelerin 1-2 ay gibi kısa süreli olduğu iplik sektöründe bile süreler 6-8 ay kadar uzadı. İç piyasanın durgun olduğunu belirten sektör temsilcileri, vaktinde tahsilat yapamadıkları için üretimlerini sürdürebilmek için finansmanı kendi sermayelerinden karşıladıklarını belirtiyor. Bu durum, zaten zorda olan şirketler açısından büyük sorun yaratıyor. Tahsilat sıkıntısı sektörlere göre incelendiğinde değişiklik gösteriyor. Vadeler ayakkabı sektöründe 15 aya, tekstilde 9 aya kadar uzadı.

PEŞİN ÖDEME GECİKİYOR

İç piyasa durgun olmasından dolayı vadelerde uzama olduğunu söyleyen İstanbul Tekstil ve Konfeksiyon İhracatçı Birlikleri (İTHİB) Başkanı İsmail Gülle, vadelerin ikiye katlandığını belirterek, peşin ödemenin 2 aya, 2 aylık ödemenin 6 aya, tahsilat sürelerinin de genel olarak 8-9 aylara kadar uzadığını ifade etti. Seçim sürecinin piyasadaki durgunluğun sebebi olduğunu ifade eden Gülle, Perakende Güven Endeksi’nin en düşük seviyede olduğunun altını çizdi. Gülle, “Tahsilat gecikmeleri yüzünden üretici zor durumda. İşçilik peşin, hammadde peşin, elektrik peşin ama ödemeler zamanında alınmıyor” dedi.

Seçim sonrasını beklediklerini açıklayan İSO Hazır Beton, Beton Ürünleri, Toprak ve Mermer Sanayii Meslek Komitesi Meclis Üyesi Adem Genç, “Birçok sektörde olduğu gibi bizim sektörde de tahsilat süreleri uzadı. 5-6 aylara kadar çıktı. Uzatmaların bahanesi seçim oluyor. Alıcılar seçim sürecini bahane ediyor. Seçimden sonra ne olur bilemiyoruz tabii” diye konuştu. Ayakkabı sektöründe 8 aylık vadelerin 15 aya kadar uzadığını dile getiren Ayakkabı Sanayicileri Derneği Başkanı Hüseyin Çetin, mağaza zincirlerinin beklediği ciroları yapmadıklarında ve ödeyemediklerinde ise vadeleri daha çok uzatmayı talep ettiklerini ifade etti. Nakit ihtiyacının üreticileri olumsuz etkilediğini söyleyen Çetin, üreticilerin üretimi kendi ceplerinden finanse ettiklerini kaydetti.

Vadelerin kısa olduğu iplik sektöründe bile 3 aylık ödemelerin 8 aylara çıktığını açıklayan Türkmen Grup yöneticilerinden Cesur Türkmen de şunları söyledi: “Bir malı 3 aylık vade ile satmaya başladık. Şimdi de ödemenin bir kısmı geliyor. Alıcı yüzde 20’sini tekrar vadelendiriliyor. Seçim süreci, Rusya ve Avrupa’nın darboğazda olması İstanbul’daki piyasayı etkiliyor. Dolasıyla biz de etkileniyoruz.” Vadelerin uzaması dışında alıcılarda tahsilatın yüzde 40’ını ödememe alışkanlığının olduğunu belirten Milan Kolin Boya sahibi Ahmet Sonay Yanbıçak, “Vadeli alışverişin süresi zaten uzadı ama artık vadeye de vade yapıyoruz. Normal vadenin günü geldiğinde ödeyemeyen alıcıya üzerine en az 70 gün daha koyuyoruz” dedi. Global piyasanın Türkiye piyasasını da etkilediğini dile getiren Yanbıçak, “Pamuk ayrı bir dert, iplik ayrı bir dert. Piyasa çok dağınık” yorumunda bulundu.

KAKREKODLU ÇEK YETERLİ DEĞİL

Piyasada karşılıksız çeklerin arttığını belirten İSO Hazır Beton, Beton Ürünleri, Toprak ve Mermer Sanayii Meslek Komitesi Meclis Üyesi Adem Genç, “Karşılıksız çeklerde yüzde 5 artış var” dedi. Karşılıksız çeklerin üreticiyi mağdur ettiğinin altını çizen Örme Sanayicileri Derneği (ÖRSAD) Başkanı Fikri Kurt, “Yeni çek yasası yeterli değil. Karekodlu çekin hiçbir yararı olmayacak. Şirket iki gün sonra batarsa ne olacak. Karekodlu çek güvence değil. Karşılıksız çek için caydırıcı yaptırımlar gerek” dedi.

Güvene dayalı ticaret yapılmasının çok yanlış olduğunu vurgulayan ÖRSAD Başkanı Fikri Kurt, hapis cezası kaldırdığından beri ticaretin güvensiz duruma geldiğini belirtti. Ukrayna ve Rusya’daki krizin Osmanbey, Laleli ve Merter piyasasını etkilediğini ve vadelerin 2 katına çıktığını söyleyen Kurt, şunları anlattı: “En büyük yanlışlardan birisi yurtdışına vadeli ticaret yapmak. Hiçbir güvence olmadan 3-5 ay vade ile mallarını yurtdışına satıyorlar. Üreticiler sıkıntıda. Hatta birçok firma ifl asın eşiğine geldi. Bunların hepsi vadeli, güvene dayalı ticaret anlayışının sebebi. Yeni bir ticaret yasasına, yeni bir ticaret anlayışına ihtiyaç var.”