Trabzon'daki ekolojik dengeyi bozacağından endişe edilen Hidro elektrik
Santralleri (HES) hakkında çok şey yazıldı çizildi. Bu süreçte,
HES'lerin kuruluşunu engellemek için yüzlerce dernek kuruldu, onlarca
dava açıldı. Bu yazımda işin genel boyutuna girmeden HES'lerle ilgili
birkaç küçük ancak bir o kadar da önemli noktayı sizlerle paylaşmak
istiyorum.
Kamuoyunun aklında hep şu soru hakim: HES'lere müteahhit firmalar neden bu kadar ilgi gösteriyor? Bir derenin suyunu kapabilmek adına birbirleriyle yarışıyor. Bu işi bu kadar cazip kılan ne? Üyle ya Trabzon'a yatırımcı çekebilmek adına birçok teşvik yasası çıktı ama yatırımcı Trabzon'u tercih etmedi. Ama HES'ler öyle mi? Birçok firma gelip hemen yatırıma başladı.
Yatırımcı HES'lere niye bu kadar ilgi gösteriyor? diye küçük bir araştırma sonrası ulaştığımız bilgilerle gerçekten bu işin ballı kaymak olduğunu anladık. Eski parayla 100 milyar yeni parayla 100 bin TL niz varsa hidro elektrik santrali sahibi olunabiliyor. Bunun dışında tek kuruş para harcamadan, tesisi yapıyorsunuz. Birazdan anlatacaklarımı okuyunca sizlerde eminim benim gibi 'HES'sittir diyeceksiniz.
Yatırımcı suyun kullanım hakkını kiralayabilmek için 100 bin TL harcıyor ve ruhsat çıkarıyor. Ruhsatla birlikte devlet; "üretilen elektriği ben alacağım" mealinde bir temlik veriyor. Yatırımcı hemen bir devlet bankasına gidip, temliği göstererek kredi istiyor. Devlet'in garantisini gören devletin bankası veriyor krediyi. Geri ödemesi devletin elektrik için ödeyeceği paydan kesiliyor. Küçük bir matematik hesabıyla anlıyoruz ki 6 yılda kredi ödemesi tamamlanıyor. 49 yıllığına suların kullanım hakkını alan yatırımcı 43 yıl kendine çalışıyor. 100 bin TL para ve 6 yıl sabırla trilyonluk bir tesis sahibi oluyorsunuz. 43 yıl kesenizi dolduruyorsunuz.
Not: HES'lerle ilgili bu açıklamalardan sonra bir realiteyi daha gözler önüne sermemiz gerekiyor. Sanayi yatırımı açısından sıkıntılar yaşayan Trabzon HES'lerin yapılışıyla birlikte alt yapıdan üst yapıya, istihdamdan, sosyal alana kadar birçok önemli kazanımlar elde edecektir. Bunu da unutmamak gerekiyor.